Een tijdje terug zat ik heel ongelukkig in een training.
Het was de bedoeling dat ik de Autoresponder die ik had aangeschaft leerde gebruiken, maar ik snapte er geen bal van. Om mij heen was iedereen lekker aan het werk, maar ik liep volledig vast. De trainer om hulp vragen is niet mijn eerste reflex, maar nu moest ik wel. Zijn uitleg duurde 1 minuut en vanaf dat moment was ik weer volledig aangehaakt en kon ik eindelijk ook aan de slag. Zijn uitleg luidde als volgt: ‘Het is met dit systeem alsof je iets gaat bouwen van lego-blokjes. Alleen… je moet eerst de blokjes zelf creëren, bijvoorbeeld door iets aan te maken of te schrijven. Dat is het meeste werk. Als je dat eenmaal hebt gedaan kun je met die blokjes iets moois gaan bouwen…’
Oké ik geef toe: als het aankomt op ICT-toepassingen dan ben ik niet de snelste leerling. Maar waar het hier om gaat is dat deze trainer met één simpele metafoor mij precies de informatie gaf die ik nodig had om het gebruik van dit systeem te snappen. Door deze en andere ervaringen én door een train-de-trainer in breindidactiek ben ik een groot voorstander geworden van ‘visueel trainen’.
Visueel trainen = praten met beelden
Visueel trainen betekent dat je – naast tekst – ook veel beeld gebruikt. De reden hiervoor is simpel: één beeld zegt meer dan duizend woorden. In ons brein zie je deze voorkeur voor beeld ook terug: ons visuele zintuig neemt net zo veel breincapaciteit in als alle andere zintuigen bij elkaar! En ook uit onderzoek blijkt dat juist de combi van woord en beeld heel krachtig is.
Eerder schreef ik al over het gevaar van te veel zenden als trainer. Toch ontkom je niet aan enige kennis-overdracht. De kunst is dan ook om dit kort en impactvol te doen. Daarom is min tip: als je zendt, haal er dan het maximale uit door het visuele zintuig van je trainees aan te spreken. Gelukkig kan dat op talloze manieren, bijvoorbeeld met:
- Eenvoudige tekeningen
- Een filmfragment
- Een live demo
- Theatrale expressie, zoals kort een situatie of typetje neerzetten
- Beeldend taalgebruik
Hieronder neem ik er enkele met je door die ik zelf vaak inzet.
Uitleg met simpele tekeningen
Sinds een paar jaar heb ik de flip-over opnieuw ontdekt en ben ik super simpele tekeningen gaan gebruiken in mijn presentaties. Het leuke van tekenen is dat je alleen een flipover en een paar stiften nodig hebt. Als ik vroeger een training gaf en de beamer haperde, dan schoot ik meteen in de stress, maar sinds ik vaker teken weet ik dat ik alle concepten ook razendsnel op een flip-over kan zetten. Ik krijg vaak terug dat mensen het waarderen, omdat het de dingen simpel en aansprekend maakt. Maar waarschijnlijk ook vanwege de extra moeite die ik voor ze doe. Ik noem dit het ‘verse-broodjes-effect’. Een vers gebakken broodje bij een bakker smaakt nu eenmaal lekkerder dan een fabrieksbroodje.
Natuurlijk dacht ik in het begin – net als jij misschien – dat mijn tekeningen ‘mooi’ moesten zijn. Dit is echter helemaal niet nodig, beter van niet zelfs! Je tekent namelijk niet om je deelnemers te imponeren, maar om ideeën te communiceren en je inhoudelijke boodschap visueel te ondersteunen. Hierbij helpt het als je tekenen – naast een kunstvorm – ook als een leuke taal gaat zien. Misschien heb je zelfs al gemerkt dat die taal sterk in opkomst is? Op internet zie je steeds meer simpele tekeningen en symbolen, veel café’s en hippe ondernemers doen aan ‘hand-lettering’ en bij grote meetings zie je soms iemand die Sketch-notes maakt op een heel groot vel papier.
Gebruik van je lichaamstaal
Als je weer eens aan het surfen bent op het internet, check dan eens de TED-talk van Ernesto Sirolli. Hij gebruikt geen PowerPoint of Prezi, maar weet met zijn mimiek en lichaamstaal de kijker van begin tot eind te boeien. Als je weinig tijd hebt, kijk dan even de 1e drie minuten naar het Nijlpaarden-verhaal en geniet van de passie waarmee hij vertelt en de manier waarop hij zijn verhaal ondersteunt:
Ik heb deze lezing enkele jaren geleden gezien en die nijlpaarden zie ik nog steeds voor me!
Ook Nederlands best betaalde trainer Remco Claassen doet het graag zonder Powerpoint. Hij zegt daarover: ‘Deel nooit het podium met iets dat meer licht geeft dan jij zelf’ ’. Een mooie manier waarmee hij zijn verhaal ondersteunt is door gebruik te maken van zijn plaats in de ruimte. Remco is hierin een ware meester en hij raadt ons bijvoorbeeld aan om heel bewust gebruik te maken van een plaats op het podium voor ‘het verleden’ (voor de kijker links) en een plaats voor ‘de toekomst’ (rechts). Hierdoor ontstaat automatisch een beweging in de – voor ons logische – leesrichting, dus van links naar rechts. Dit vraagt dus wel dat je het als trainer zelf precies andersom doet. Dit voelt voor jou dan onlogisch, maar is voor je publiek juist heel helder en ondersteunend.
Beeldend taalgebruik: metaforen
Stel je eens voor dat je zittend op je handen een zaal vol mensen zou moeten boeien…
Is dat mogelijk?
Het antwoord is: ja. Je kunt namelijk door middel van je taalgebruik allerlei beelden oproepen. Kijk maar eens naar de openingszin van deze paragraaf. Zie je het voor je? Jij zittend op je handen voor een zaal vol mensen? Grappig hè! Hoe zorg je nu voor beeldend taalgebruik? Met name metaforen zoals die in de intro lenen zich hier uitstekend voor, want dat zijn vaak hele beeldende vergelijkingen.
Metaforen hebben als voordeel dat ze complexe zaken in één klap kunnen verhelderen. Zo legt Ed Hallowell (een Psychiater die zelf ADHD heeft) als volgt aan ouders en kinderen uit wat ADHD inhoudt en hoe zijn behandeling daarbij kan helpen: “ADHD is een brein als een Ferrari-motor, maar met de remmen van een fiets… Als je de remmen weet te verbeteren dan kun je een kampioen worden! En ik kan je leren remmen…”
Een mooie metafoor om als trainer te kennen is het krabbenmand-effect: het schijnt zo te zijn dat als een visser op een traditionele markt een mand vol krabben heeft, hij er echt geen deksel op hoeft te zetten, want zodra een krab probeert ‘te ontsnappen’, trekken de andere krabben hem weer terug in de mand. Komt dit fenomeen je bekend voor? Heb je weleens gemerkt dat als iemand oprecht probeert te veranderen dat de omgeving (collega’s, partner, vrienden) dit vaak een beetje tegen werken? ‘Oh, je bent zeker op cursus geweest!’, zeggen zij dan. Dit fenomeen is goed te verklaren, want als deze persoon verandert, dan heeft dat gevolgen voor de anderen. Misschien lopen zij nu achter, of moeten zij zelf óók aan de bak. Je kunt je deelnemers hiertegen ‘wapenen’ door hen te vertellen over het krabbenmand-effect, zodat zij hierop kunnen anticiperen.
Als je beeldend taalgebruik wilt inzetten, dan helpt het enorm als je – ter voorbereiding van je presentatie – al in beelden gaat denken. Dit kun je stimuleren door meteen te gaan schetsen als je aantekeningen of een mind map maakt ter voorbereiding. Als je graag een spiekbriefje of cue-cards gebruikt tijdens je verhaal (en daar hoef je je echt niet voor te schamen) overweeg dan eens om hier plaatjes in op te nemen i.p.v. alleen tekst. Ook dit helpt om de beelden voor je te zien. Daardoor wordt je presentatie automatisch meer beeldend!
Tot zover enkele simpele manieren om je training visueler te maken.
En PowerPoint dan?
Misschien vraag je je nu af: ‘Maar mag ik dan nooit meer een Powerpoint of Prezi gebruiken? Natuurlijk wel! Mijn persoonlijke ervaring is dat Powerpoint, Prezi of Keynote wel degelijk je verhaal kunnen ondersteunen mits je ze goed gebruikt. Het zijn gewoon handige tools en alleen jij kunt je presentatie maken of breken. Wat je in elk geval niet wilt is heel veel slides met heel veel tekst en eindeloze opsommingen met bullet-points. Hier is zelfs een term voor bedacht: ’Death by powerpoint’.
Wat in een Powerpoint, Keynote of Prezi over het algemeen goed werkt is de combi van beeld en zeer beknopte tekst. Sommige mensen houden meer van beeld en anderen meer van tekst, maar met deze combi zit je altijd goed. Zorg wel dat het beeld echt je boodschap ondersteunt en doe het niet omdat je zo trots bent op je vakantie-foto’s. In onze train-de-trainers laten we je nog veel meer manieren zien waarop je effectief gebruik kunt maken van deze tools om jouw boodschap te ondersteunen.
Wil jij ook visueler en dus breinvriendelijker leren trainen? En daardoor je deelnemers beter boeien, positief beïnvloeden en hun begrip stimuleren? Doe dan mee met de driedaagse Breinvriendelijk Trainen die dit najaar weer start en vind jezelf als trainer opnieuw uit!
Vond je dit artikel interessant? Please like, comment or share!
